Zelfopoffering of zelfbeschikking?

Versterking van het afweersysteem van het lichaam als mogelijkheid tot genezing of preventie van kanker aan de hand van het voorbeeld van enkele oefeningen uit de yoga.

In ieder mens brandt een vlam, een innerlijk verlangen, een verkwikkende wil, een voortdurend vooruitstrevend, zelfstandig idee. Men wil iets. En dit willen houdt je in leven, je voelt je geïntegreerd in de sociale context en voelt de betekenis, de rode draad in het geheel. Dit innerlijke vuur van enthousiasme – hoe klein het ook is – leidt ertoe dat men moeilijke situaties de baas kan zijn en onaangename omstandigheden kan verduren. Men is op een bepaalde manier gelukkig, ook al zijn het leven en de omstandigheden allesbehalve volmaakt.

Velen lijkt deze natuurlijke, vreugdevolle vonk van een schijnbaar onuitputtelijke drijfkracht te zijn kwijtgeraakt. Het leven is ongemerkt tot een automatisme geworden. Het stelt eisen aan ons, en wij reageren daarop. We functioneren, min of meer natuurlijk. Mensen die lijden aan kanker “functioneren” vaak opmerkelijk goed. De diagnose komt dan heel verrassend, als uit het niets. Waarom, alles was toch altijd goed!

Als we naar dit fenomeen kijken, rijst de vraag of er een verband zou kunnen bestaan tussen het grote aantal “goede burgers” en de talrijke mensen die aan kanker lijden? De wil om te leven als een onvoorwaardelijk, vreugdevol ja-woord aan zichzelf en aan het leven wordt aan ieder individu bij de geboorte gegeven. Het staat in een natuurlijke verbinding met het lichaamseigen afweersysteem. Iemand die iets wil en in de praktijk brengt, ook al is niet iedereen het er mee eens, zal zich ook op fysiek niveau resoluter verdedigen tegen vreemde indringers dan iemand die naar binnen toe opzij gaat en zich voortdurend aan alles en iedereen aanpast.

Als men de wil in het leven kwijtraakt en stemmingen als bijvoorbeeld depressie en moedeloosheid overheersen, worden bepaalde lichamelijke functies, zoals de ademhaling of de spijsvertering, meestal ook verminderd. De ademhaling wordt vlakker, de spijsvertering traag, met een neiging tot winderigheid, en men wordt sneller moe. Er is een algemeen gebrek aan vreugde en motivatie. Tegelijkertijd is er meestal een verhoogde behoefte aan compensatie, die bedoeld is om het waargenomen innerlijke gebrek, de ontevredenheid en het ontbreken van zinsvervulling te compenseren.

Will en het immuunsysteem lijken rechtstreeks met elkaar in verband te staan. Het immuunsysteem kan op verschillende manieren door medicijnen worden ondersteund. Dit gebeurt meestal zowel in de klassieke als in de alternatieve kankertherapie. Naast de noodzakelijke medische maatregelen is er ook de mogelijkheid om zelf stappen te ondernemen om de ziekte offensief onder ogen te zien in plaats van zich passief over te geven aan het lot. De actieve innerlijke houding alleen al zou zoiets kunnen zijn als een eerste stap in de gewenste richting.

Dokters weten veel, maar ze zijn niet “Goden in het Wit”. Zelfs onder deskundigen is er niet altijd overeenstemming over welke van de verschillende mogelijke vormen van therapie in dit specifieke geval aan te bevelen zijn. Alle deskundigen (onderzoekers, artsen, psychologen en alternatieve behandelaars) zijn het echter over één punt eens: het is zinvol om het immuunsysteem te ondersteunen, omdat het kwaadaardige ontaarde cellen kan herkennen en vernietigen.

De mens zelf is het centrum van het heilsproces. Waarom is dat zo? Waarom kan genezing in diepere zin alleen plaatsvinden als de verantwoordelijkheid voor het eigen leven door de persoon zelf wordt overgenomen? Waarom is de ontwikkeling van een eigen standpunt, een zogenaamde “ik”, met zijn individuele beslissingen noodzakelijk?

De fysieke oefeningen van yoga, de zogenaamde āsana, die inmiddels door heel veel mensen wereldwijd worden beoefend, geven onder andere de mogelijkheid om een individuele, gezonde perspectief in het leven te ontwikkelen. De volgende gedachten komen uit de eigen yogapraktijk, geïnspireerd door de beschrijvingen in het boek “De zielsdimensie van Yoga” van Heinz Grill (1):

De yogapositie tādāsana “de boom”, bijvoorbeeld, draagt het beeld van het menselijke “ik” in zich, dat zichzelf dicht bij het hart ervaart, in gevoelige alertheid en openheid naar de buitenwereld. Bij nader inzien zou men kunnen zeggen dat het eigen centrum gevormd wordt door de relatie met de omgeving. Zonder een omgeving kan “ik” niet echt mijn identiteit vormen. Als iemand zich achter gesloten deuren zou verstoppen, zou zijn “hartcentrum”, het anahata-cakra – zich niet goed kunnen ontwikkelen.

Veel levensbedreigende ziekten van de moderne tijd worden beschouwd als “koude” of degeneratieve ziekten. Kankerpatiënten hebben bijvoorbeeld de neiging om zelden koorts te krijgen of om ernstig allergisch te reageren. Zowel koorts als allergieën zijn de uiting van een actieve weerstand tegen vreemde indringers, zoals pollen, bacteriële, virale, schimmel- of worminfecties. Ook worden ontaarde kankercellen van het lichaam, die bij alle mensen telkens weer voorkomen, gewoonlijk herkend en door het immuunsysteem uitgeschakeld, zodat er geen tumor uit kan ontstaan.

De moderne mens lijkt iets te missen wat vroeger aanwezig was, toen mensen werden getroffen door koortsachtige epidemieën. De intellectuele capaciteit van onze cultuur is gegroeid, het levert grote successen op, maar juist dit lijkt verband te houden met het beschreven fenomeen van de “afkoeling”.

Bij de “halve maan” āñjaneyāsana leert de beoefenaar een gevoelige openheid naar buiten kennen in het achteroverbuigende gebaar. De ogen blijven open, de aandacht wordt naar beneden gericht op de benen, naar de grond en naar boven in de vormgeving van het bovenlichaam, waarbij de beoefenaar door middel van de ademhaling een relatie aangaat met het omliggende luchtruim. In de halvemaan ervaren we het tegenbeeld van een ” terugtocht ” als levenswijze, in de vorm van een sensitieve openheid, zowel “opwaarts” als “neerwaarts”.

Een andere yogapositie, paścimottānāsana, de ” hoofd-kniepositie ” toont het beeld van het overschrijden van een grens in de vorm van een actieve wilsvorming naar een eigen gewenst doel. Zo’n beweging, of het nu in yoga is of in het dagelijks leven, leidt tot een enorme expansie van de persoonlijke mogelijkheden. Het gebruik van de wil in deze oefening versterkt de eigen persoonlijkheid en kan daarom ” helend ” genoemd worden.

Het fysieke vermogen om warmte te produceren en de wil zijn met elkaar verbonden. De wil in de zin van enthousiasme is als een vuur dat ons tot actie aanzet. Maar wat ontsteekt en wat dooft de innerlijke vlam? Er is waarschijnlijk niets in het leven dat ons mensen meer kan motiveren dan ware en mooie gedachten, zogenaamde idealen. Onwaarheden en leugens daarentegen verlammen de wil en nemen de grond onder de voeten. Om deze reden is het uiterst belangrijk bewustzijn te ontwikkelen om het ene van het andere te kunnen onderscheiden.

Waar komt de neiging tot terugtrekken vandaan, welke onbewust de deur opent, zodat ziekten ongehinderd kunnen binnendringen? In de psychologie is het algemeen bekend dat psychologische en morele verwondingen die zich op enig moment in het leven hebben voorgedaan, doorgaans tot een verlies van levenskrachten hebben geleid. In de verdere loop van het leven blijven deze verdrongen trauma’s, die in het onbewuste zijn ondergedompeld, de persoon beïnvloeden. Ze beroven je voortdurend van energie. Waarschijnlijk wordt elke persoon – min of meer natuurlijk – hierdoor beïnvloed. Aan de andere kant heeft iedereen echter de mogelijkheid om elk moment opnieuw te beginnen en nieuwe wegen in te slaan. Misschien bestaan er zelfs mogelijkheden die we op dit moment nog niet kennen?

Tekeningen en tekst: Christine Richter

1. Heinz Grill, »Die Seelendimension des Yoga, praktische Grundlagen zu einem spirituellen Übungsweg« (“De zielsdimensie van yoga, praktische grondslagen voor een spiritueel oefenpad”), Lammers-Koll-Verlag, 5e editie 2018.

Met dank aan de fotografen die hun foto’s gratis ter beschikking stellen via PIXABAY!

Vertaald met behulp van www.DeepL.com/Translator (gratis versie)